Plana kroz istoriju
Selo Plana je jedno od najstarijih naselja na ovom podruciju odnosno u samoj petruskoj oblasti.
Prvi put se spominje u Crepovoj povelji manastiru Lavri Svetog Atanasija iz 1375. godine. Ovu
povelju potvrdjuje i knez Lazar. Tako se moze zakljuciti da je selo nastalo mnogo pre 1375.
godine, ali nazalost o tome ne postoje pisani dokumeti.
Despot Djuradj Brankovic 1452. godine otkupljuje od Lavre sela petruske oblasti te se i u toj povelji
pominje selo Plana. Plana se spominje i 1380. godine kao "medjno selo manastira Lesije".
O svom kontinuiranom potojanju svedoce i brojni popisi stanovnistva koji su radjeni u ovim krajevima.
U popisu sela iz 1717. godine, koji je uradila Austrija, u Paracinsko-petruskom distrihtu spominje se
Plana koja je tada imala 9 kuca.
Plana se jos spominje i u popisu parohija iz 1723. godine kada je bila u satavu paracinske parohije,
u popisu nurija iz 1733. i 1734. godine kada je selo pripadalo paracinskoj nuriji, zatim
u turskom defteru iz 1833. godine, za koje se kaze da je selo imalo 73 kuce i bilo je najvece naselje
u paracinskoj nahiji.
U kalendarima sa sematizmom za 1864. 1865. i 1869. godinu spominje se Plana kao sediste parohije.
U popisu "Srpskih crkava u knezevini Srbiji" iz 1874. Plana broji 180 domova i pri svojoj parohiji
ima jos Busilovac i Golubovac. Kako pise "Hriscanski Vesnik" iz 1883. planska parohija te godine
ima 346. doma. Po knjizi "Srpska pravoslavna crkva u knezevini Srbije" objavljenoj 1895. godine
Plana broji 252. doma i dalje, kao parohija pokriva sela Busilovac i Golubovac.
Do prvog Svetskog rata ne postoje neki pisani dokumenti o ucescu Planjana u ratovima i borbama
za oslobodjenje naroda i teritorije od mnogobrojnih osvajaca. To naravno neznaci da su sve
te burne godine u istoriji srpskog naroda prosle bez Planjana. O tome svedoce i prazni grobovi ispred
crkve Sveti Ilija.
Posle kapitulacije Kraljevine Jugoslavije aprila 1941. godine, prva grupa nemaca se pojavila u Plani
juna 1941. godine. a 38. vojnika porazene vojske Kraljevine Jugoslavije je odvedeno u zarobljenistvo.
Partizani iz Paracinsko-cuprijske i rudarske cete su se u selu pojavili u
avgustu iste godine. U tim ratnim godinama vlast u selu organizuju prvo cetnici iz "odreda Koste
Pecinca", zatim Nedicevi zandari, a potom cetnici Draze Mihajlovica. U selu su 1943. godine boravili
Nemci iz Banata, takozvani folksdojceri, koji su skupljali zito i druge namirnice za nemacku vojsku na
frontu.
Plana je oslobodjena u oktobru 1944. godine kada su se poslednje neprijateljske jedinice povukle
iz ovog i okolnih sela. Tako ruska izvidnica u Donju Mutnicu ulazi 12. oktobra 1944. uvece, da bi
sledeceg dana stigli i u sam Paracin.
U decembru 1944. godine iz Plane na Sremski front odlazi 144. boraca, od kojih je 22 ratnika poginulo
u zavrsnim operacijama kroz Srem i Bosnu. U njihovu cast na zidu zgrade stare opstine u Plani
postavljena je spomen ploca na kojoj su utisnuta njihova imena.
I u novijoj istoriji, tokom oruzanih sukoba od 1990. do 1992. godine ucetvovalo je nekoliko stanovnika
ovog sela.
|
|
Popis lokaliteta i toponima
Porodicni i licni nadimci
Istorijski lokaliteti
Legende o imenu "Plana"
Galerija